Diyafram vücudun karın boşluğu ile göğüs boşluğunu birbirinden ayıran, kastan yapılmış bir organdır. Diğer bir adı da karın kasıdır. Nefes alma sırasında; diyafram kasılarak düzleşir, kaburga kasları kasılır, göğüs boşluğu genişler ve akciğerdeki hava basıncı düşer. Nefes verme sırasında; diyafram gevşeyerek kubbeleşir, kaburga kasları gevşer, göğüs boşluğu daralır ve akciğerdeki hava basıncı artar. Bu şekilde solunuma yardım eden en önemli kas ünvanını kazanır.
Kas-kiriş karışımı bir organ olan diyafram, göğüs kafesine bağlıdır. Solunumda görev alır ve çalışması beynin iki diyafram siniri aracılığıyla yönlendirilir. Diyafram göğüs ve karın boşlıkları arasında tümüyle kapalı bir bölme oluşturmaz. Kan damarları, sinirler ve yemek borusunun geçtiği çeşitli geçitleri içerir. Yemek borusunun geçtiği geçit kolaylıkla yırtılabilir. Bunun sonucu, karında bulunan organlardan biri ya da organın bir kısmı göğüs boşluğuna kayabilir.
Doğumsal Diyafram Fıtıkları
Diyaframın doğuştan yırtıkları olabilir veya yemek borusunun içinden geçtiği deliğin aşırı derecede geniş olduğu hallerde bir fıtıktan yani diyafram hernisinden söz edilir. Doğumdan sonraki günlerde başlayan ve her memeden sonra görülen kusmalarda doğuştan diyafram fıtığından şüphe edilebilir. Diyafram gelişimindeki defektler değişik büyüklükte ve pozisyonda olabilir. Klinik bulguları hiç belirti vermeyecek kadar hafif ya da hayatı tehdit edecek kadar ağır olabilir. Doğumsal diyafram fıtıklarının başlıca dört tipi vardır: Bochdalek hernisi (posterolateral defekt), Morgagni hernisi (retrosternal defekt), diyafram evantrasyonu ve hiatus hernisi adı verilen bu fıtıklarda karın içi organlar, diyafram kasındaki boşluktan göğüs boşluğuna doğru yükselebilir, nefes darlığı ve barsak düğümlenmesi gibi problemlere yolaçabilir. Tedavisi, açık veya kapalı olarak, karın veya göğüs boşluğu içine girilip fıtıklaşan bölümün tamir edilmesidir:
– Bochdalek Hernileri
Doğumsal fıtıklar arasında en sık görülendir; 3000 canlı doğumda bir ortaya çıkar. Hastaların %80’inde fıtık soldadır. Hastaların üçte birinde diğer sistemleri içeren başka doğumsal anomaliler de eşlik eder. Bochdalek hernisi olan hastaların çoğunda doğumdan hemen sonra ağır kardiyopulmoner yetmezlik olur. Hastaların gidişatını belirleyen en önemli faktör, aynı taraftaki akciğerin gelişip gelişmeme derecesidir. Fıtık daha küçükse daha hafif bulgular ortaya çıkar ve tanı konulması daha uzun sürebilir. Bu tür hastalarda büyüme geriliği, beslenme bozukluğu ve karın ağrısı gibi belirtiler olabilir.
– Morgagni Hernileri
Bochdalek hernilerinden daha az sıklıkta görülür ve genellikle daha geç yaşta bulgu verir. Bu hastalar çoğu zaman şikayetsizdir ve başka bir nedenle çekilen akciğer grafilerinde tesadüfen tanı konulur. Bazı hastalarda özgül olmayan karın ağrıları, ani barsak tıkanması bulguları, daha nadiren de öksürük, nefes darlığı ve göğüs ağrısı olabilir. Bu iki çeşit fıtığın da tedavisi cerrahi olarak diyafram üzerindeki açıklığın kapatılmasıdır.
– Diyafram Felci ve Evantrasyonu
Diyafram felci, bir kaza sonrası diyafram kasının sinirinin zedelenmesi sonucu ortaya çıkabileceği gibi diğer bazı hastalıklarla da birlikte (tüberküloz gibi lenf bezlerini tutup büyüten hastalıklar ve lenf kanseri gibi bazı kanser türleri) gözlenebilir. En kuvvetli solunum kası olduğundan felci sırasında düzgün kasılamama sonucu nefes hacminde %25 gibi bir azalma olabilir. Tedavisi, karın veya göğüs boşluğundan kamera yardımı ile girilip kapalı şekilde kendi üzerine dikilerek (plikasyon) tamir edilmesidir.
Edinsel Diyafram Fıtıkları
Hiatus hernileri
Mide fıtığı olarak da adlandırılan bu hastalıkta, diyafram kası üzerinde bulunan ve yemek borusunun geçtiği delikten yukarıya doğru midenin bir bölümünün, göğüs içine çıkması gözlenir. Yaşla birlikte sıklıkla artan bir durumdur. Bunun sonucu olarak gastro özofajiyal reflü (GÖR) hastalığı denen, mide asidinin yemek borusuna kaçarak tahrip etmesi sonucu ortaya çıkan tablo oluşabilir. Mide yanması, ağrısı, ağıza acı su gelmesi gibi şikayetler olabilir. Mide asidini azaltıcı tedavilere yanıt alınamayan hastalarda kapalı cerrahi tedavi yöntemi seçilebilir.3 tipi vardır;
1) Sliding (kayan) Tip Hiatal Herni (fıtık): Gastroözofageal bileşkenin (mide ve yemek borusu bileşkesi) ve midenin bir parçasının diafragmanın üstüne çıkmasıdır. Fıtıklaşan mide kısmının üstü periton (karın organlarını kaplayan zar) ile kaplıdır.
2) Paraözofageal (özofagus çevresi) Tip Hiatal Herni (fıtık): Gastroözofageal bileşke(mide ve yemek borusunun birleşme noktası) normal yerindedir fakat midenin bir parçası özofagusun(yemek borusu) yanında seyretmektedir.
3) Mikst Tip
Nedenleri tam olarak bilinmemektedir.
Sliding (Kayma) Tip sık görülmektedir. Genellikle hastalarda bulgu ve belirti gözlenmez. Bazı hastalarda reflü de görülmektedir. Hastalarda göğüs ağrısı olabilir. Paraözofageal Hernilerde de genellikle bulgu ve belirti vermezler fakat sliding tipin aksine inkarsere (boğulma) ve strangüle (düğümlenme) olabilir. Her iki tipinde de okkült (sinsi) veya masif (aşikar) sindirim sistemi kanaması meydana gelebilir.
Standard Röntgen görüntülemeleri genelde hiatus hernilerini gösterir. Sliding tipte genellikle cerrahi tedavi gerekmez ayrıca spesifik (kendine has) bir tedavisi yoktur. Bulgulara yönelik tedavi uygulanabilir. Paraözofageal hernilerde ise strangülasyon (düğümlenme) riski olduğundan cerrahi olarak düzeltme yapılmalıdır.
Diyafram Yaralanmaları
Travmatik diyafram yırtılması, künt göğüs ve karın travmaların binde 5-6’sında gelişmektedir. Sağ taraftaki karaciğerin varlığı sebebiyle yırtıklar genellikle sol tarafta gözlenir.
Kaynak